Antakya Kuşatması, Orta Çağ'ın en dikkat çekici askeri operasyonlarından biri olarak bilinir. Bu kuşatma, 20 Ekim 1097 ile 28 Haziran 1098 tarihleri arasında gerçekleşmiş ve Birinci Haçlı Seferi'nin önemli aşamalarından biri olmuştur. Bu tarihi olayın detaylarını sizler için derledik.
Antakya Kuşatması Nedir?
Antakya Kuşatması, Birinci Haçlı Seferi kapsamında Kudüs'ü yeniden Hristiyanların eline geçirmeyi amaçlayan Batı Avrupa orduları ile Antakya'yı savunan Büyük Selçuklu Devleti ve müttefik Müslüman orduları arasında yapılan iki ayrı kuşatmayı içerir. İlk kuşatma 21 Ekim 1097 - 2 Haziran 1098 tarihleri arasında gerçekleşmiş olup, ikinci kuşatma 7 Haziran - 28 Haziran 1098 tarihleri arasında yapılmıştır.
İlk Kuşatma: 21 Ekim 1097 - 2 Haziran 1098
İlk kuşatma, Haçlı orduları ile Büyük Selçuklu Devleti'nin Antakya Emiri Emir Yağı-Sayan'ın ordusu arasında olmuştur. Haçlı orduları, Antakya'yı kuşatarak şehri ele geçirmeyi amaçlamışlardır. Bu dönemde Antakya, Büyük Selçuklu Devleti'nin önemli bir şehri olup, şehrin savunması Emir Yağı-Sayan tarafından organize edilmiştir.
İkinci Kuşatma: 7 Haziran - 28 Haziran 1098
İkinci kuşatma, Haçlıların ilk kuşatmayı tamamlamasından hemen sonra başlamıştır. Bu kez, Haçlılara karşı Musul Atabeyi Gürboğa'nın Cezire ve Güneydoğu Anadolu'dan topladığı Müslüman orduları mücadele etmiştir. Haçlılar, bu kuşatma sırasında savunma pozisyonunda kalmıştır.
Antakya Kuşatması Nerede Gerçekleşti?
Antakya Kuşatması, günümüzde Türkiye'nin Hatay ilinde yer alan Antakya kalesinde gerçekleşmiştir. Kuşatma, 1097'nin sonlarından 1098'in ortalarına kadar sürmüş ve Birinci Haçlı Seferi'nin en kritik anlarından biri olmuştur. Şehir, stratejik konumu nedeniyle büyük bir öneme sahipti ve Haçlıların Kudüs'e ilerleyişinde önemli bir engel teşkil ediyordu.
Antakya'yı Kim Fethetti?
Antakya'yı fetheden kişi, Haçlı liderlerinden Boemondo'dur. Antakya, 28 Haziran 1098'de Birinci Haçlı Seferi sırasında Haçlılar tarafından fethedildi. Kuşatmanın liderliğini, özellikle Norman asıllı Boemondo ve Tancred üstlenmiştir. Haçlılar, Antakya'nın surlarını aşmak ve kaleyi ele geçirmek için uzun süreli bir kuşatma stratejisi uygulamışlar ve sonunda şehir içinden aldıkları yardımlarla başarıya ulaşmışlardır.
Kutsal Mızrak ve Büyük Huruç Harekâtı
28 Haziran 1098 Pazartesi günü, Haçlı ordusu büyük bir huruç harekâtına başladı. Bu harekâtın liderliği, "Kutsal Mızrak" sancağını taşıma onuru verilen tarihçi Raymond de Aguilers'a verildi. Haçlılar, farklı gruplar halinde Musul Atabeyi Gürboğa'nın kampının çeşitli bölgelerine saldırmışlardır.
Kerboğa'nın Hatalı Stratejisi
Kerboğa, Haçlıların saldırı gücünü yanlış tahmin etmiş ve ordusunu küçük birliklerle nehir kenarında sıkıştırarak bir kuşatma planlamıştı. Ancak Boemondo, Raymond de Taillei'nin komutasında yeni bir yedinci ordu kurarak bu tuzağı engellemiştir. Haçlılar, Müslüman ordularını Demir Köprü'ye kadar takip ederek birçok Türk askerini öldürmüşlerdir.
Antakya Kuşatması Sonrası
Antakya'nın fethi sonrası, şehirde iç kalede direniş devam etmiş ancak sonunda Haçlılara teslim olunmuştur. Beomondo, Antakya hükümdarı olmayı hedefleyerek şehri yönetimine almıştır.
Antakya Kalesi Nerede?
Antakya Kalesi, Asi Nehri vadisinde denizden yaklaşık 22 km uzakta, MÖ 300 civarında I. Selevkos tarafından kurulmuştur ve adını babası Antiochus'tan almıştır. Stratejik konumu nedeniyle hızla büyüyen şehir, Roma İmparatorluğu döneminde Batı Asya'nın en büyük şehirlerinden biri olmuş ve Hristiyanlar tarafından kutsal kabul edilmiştir. "Hristiyan" terimi ilk kez burada kullanılmış ve Aziz Petrus ilk Hristiyan piskoposluğunu burada kurmuştur.
Antakya, 1082'de Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından fethedilmiş ve 1084'te Büyük Selçuklu Devleti'nin eline geçmiştir. Şehir, Süleyman Şah'ın 1086'da ölümünden sonra Tutuş tarafından ele geçirilmiş ve 1094'te Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah tarafından yeniden organize edilerek Yağı-Sayan'a verilmiştir.
Antakya Kalesi, yaklaşık 9 km²'lik bir alanı çevreleyen 12.000 metre uzunluğunda surlarla çevrilidir ve 360 kule ile donatılmıştır. Kalenin içinde, Asi Nehri vadisinden yaklaşık 300 metre yükseklikte, Habib Neccar Dağı'nda bir iç kale bulunmaktadır. Şehir surlarının içinde bahçeler, tarlalar, meralar ve yiyecek saklama ambarları bulunmaktadır.
Şehirdeki Hristiyanlar, Selçukluların yönetiminde çoğunlukta olup, çeşitli mezheplere mensup Ortodoks, Ermeni, Süryani ve Suriyeli Hristiyanlar bulunmaktadır. Yağı-Sayan, Hristiyanlara karşı müsamahalı bir yönetim sergilemiş ve Antakya Patriği İoannes Oksite'nin şehirde yaşamasına izin vermiştir.
1097'de Haçlıların Anadolu'da ilerlemekte olduğunu öğrenen Yağı-Sayan, Antakya'nın stratejik önemini bildiği için şehirdeki Hristiyanları kaleden çıkararak olası ihanetleri önlemeye çalışmıştır. Hristiyan erkeklerin kaleye girmesi yasaklanmış, ancak ailelerine yiyecek ve koruma sağlanmaya devam edilmiştir.
Haçlılar ve Selçukluların Mücadelesi
Haçlılar, Antakya'yı kuşatmak için ikiye ayrılmış; bir grup Boemondo ve Tancred komutasında Gülek Boğazı'ndan, diğer grup ise Kayseri ve Kahramanmaraş üzerinden Çukurova'ya inmiştir. İki grup Çukurova'da birleşerek Antakya'ya doğru ilerlemiştir.
Kaynaklar ve Tarihi Bilgiler
Antakya Kuşatması hakkında birinci elden bilgiler genellikle Hristiyan kaynaklardan gelmektedir. Bu kaynaklar arasında Foucher de Chartres, Pierre Tubedobe, Raymond Aguilers ve Gesta Francorum gibi kronikler bulunmaktadır. Ayrıca 9 adet şahsi mektup da mevcuttur. Arapça kaynaklar ise sınırlıdır ve çoğu günümüze ulaşmamıştır. Ancak İbn Kalanısı, Ali İbnü'l-Esîr ve Halepli Kemaleddin gibi tarihçiler bu olayı kısmen ele almıştır. Arap kaynaklarının eksikliği, Müslüman emirlerin kendi aralarındaki iç düşmanlıkları ve Haçlılara karşı birleşememeleriyle açıklanabilir.
Haçlı Ordusunun Mevcudu
Haçlı ordusunun mevcudu hakkında kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, modern tarihçiler ordunun İznik Kuşatması sırasında 43.000 kişiye ulaştığını ve Kudüs'ün alınması sırasında 15.000 kişi olduğunu belirtmektedir.
Antakya Kuşatmasının Önemi
Antakya Kuşatması, Orta Çağ'ın en önemli askeri operasyonlarından biri olarak kabul edilir. Bu kuşatma, Haçlıların Kudüs'e ilerleyişinde stratejik bir dönüm noktası olmuş ve Orta Doğu'nun siyasi ve dini yapısını derinden etkilemiştir.
