Şizofreni, bireyin düşünce, algı, duygu ve davranışlarında ciddi bozukluklarla kendini gösteren, genellikle kronik seyir izleyen bir zihinsel sağlık rahatsızlığıdır. Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Alptekin Çetin, şizofreninin halüsinasyonlar, sanrılar, motivasyon eksikliği ve bilişsel zorluklarla kendini gösterebildiğini vurgulamaktadır. Şizofreni, bireyin gerçeklik algısını etkileyebilir, bu da kişilerin çevrelerine karşı tepkilerini değiştirir.
Şizofreni Erkeklerde Neden Daha Erken Başlar?
Şizofreni genellikle 15-30 yaşları arasında, ergenlik dönemi sonları ile erken yetişkinlikte ortaya çıkmaktadır. Dr. Çetin, erkeklerde hastalığın kadınlara göre daha erken başladığını belirtmektedir. Hastalık, pozitif belirtiler (halüsinasyonlar, sanrılar, düzensiz davranışlar) ve negatif belirtiler (motivasyon eksikliği, sosyal geri çekilme, duygusal ifadesizlik) olmak üzere iki ana grup şeklinde sınıflandırılmaktadır. Ayrıca, şizofreninin bilişsel bozukluklarla da ilişkilendirilen bir yönü vardır; dikkat dağınıklığı, karar verme güçlüğü ve yürütücü işlevlerde bozulmalar bu kategoriye dahil edilebilir.
Şizofreninin Nedenleri Nelerdir?
Şizofreninin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, hastalığın ortaya çıkmasında biyolojik, genetik ve çevresel faktörlerin birleşimi etkili olmaktadır. Dr. Çetin, birinci derece akrabalarında şizofreni bulunan bireylerde hastalık riski oranının daha yüksek olduğunu ifade etmektedir. Ayrıca, dopamin ve glutamat gibi nörotransmitterlerin dengesizliğinin, doğum öncesi enfeksiyonlar, stres, travmalar ve çocuklukta yaşanan ihmalin de şizofreniyi tetikleyebileceği belirtilmektedir.
Erken Tedavi Şizofreninin Şiddetini Azaltabilir Mi?
Şizofreninin tamamen önlenmesi mümkün olmasa da, erken tanı ve tedavi ile hastalığın belirtilerinin yönetilmesi mümkündür. Dr. Çetin, erken müdahale ile atakların sıklığının ve şiddetinin azalabileceğini, hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılabileceğini vurgulamaktadır. Tedavi, genellikle ilaç tedavisi, psikoterapi, aile desteği ve sosyal beceri eğitimlerini içerir. Multidisipliner bir yaklaşım, şizofreni tedavisinin etkinliğini artırmaktadır.
Uygun Tedavi ile Yaşam Kalitesi Artar Mı?
Şizofreni tanısı alan bireylerin yaşam kalitesi, tedaviye uyum ve hastalıkla baş etme becerilerine bağlı olarak değişir. Dr. Çetin, aile desteğinin ve sosyal işlevlerin korunmasının hastaların yaşam kalitesine önemli katkı sağladığını ifade etmektedir. Ayrıca, stres azaltıcı teknikler ve düzenli bir yaşam rutini, şizofreni belirtilerinin yönetilmesinde önemli rol oynamaktadır.
