GAZİANTEP’TE KUTNU KUMAŞI USTALIĞI YÜZYILLARA MEYDAN OKUYOR
Kutnu kumaşı nedir, tarihî önemi nereden geliyor?
Gaziantep’te asırlardır dokunan, tarihi ve kültürel değeriyle öne çıkan kutnu kumaşı, günümüzde yalnızca birkaç usta tarafından yaşatılmaya çalışılıyor. Bu değerli el sanatı, özellikle Selçuklular ve Osmanlılar döneminden günümüze taşınan nadir tekstil mirasları arasında yer alıyor. Kutnu kumaşının en önemli temsilcilerinden biri olan 65 yaşındaki Abdulkadir Mekki, bu zanaata henüz 5 yaşında başlamış ve dört kuşaktır süren geleneği büyük bir özveriyle devam ettiriyor.
Kutnu ustası Abdulkadir Mekki kimdir, ödülleri nelerdir?
Mesleğin yaşayan birkaç temsilcisinden biri olan Abdulkadir Mekki, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından "Yaşayan İnsan Hazinesi" olarak onurlandırıldı. Bu prestijli ödülü geçtiğimiz yıl Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın elinden aldı. Kutnu kumaşı ustalığını yalnızca bir üretim faaliyeti değil, bir milletin tarihini yansıtan kültürel bir miras olarak gören Mekki, bu geleneğin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu ifade etti.
Kutnu kumaşı nasıl dokunur, üretim süreci nasıldır?
Kutnu kumaşının üretim süreci oldukça zahmetli ve uzmanlık gerektiren yedi temel aşamadan oluşur: çözgü, boya, mezek, tasarım, taraklama, dokuma ve ütü-apre. Bu kumaşların çözgüsü ipek, atkısı ise pamuktur. Saten ve bezayak örgülerden oluşan kumaşlar; düğünlerde, çeyizlerde ve geleneksel giyimde yaygın olarak kullanılır. Kumaşın her detayı özel işçilikle şekillenirken, üretiminde kullanılan malzemelerin çoğu ithal hâle gelmiştir.
Tarihi kumaş günümüzde nerelerde kullanılıyor?
Kutnu kumaşı geçmişte Osmanlı padişahlarının kaftanlarında, sancaklarda ve saray tekstillerinde tercih edilmiştir. Bugün ise zıbın, minder, perde, gelinlik ve yöresel kıyafetlerde kullanım alanı bulmaktadır. Usta Mekki, Gaziantep’in yanı sıra Halep ve Kilis gibi şehirlerde de bu geleneksel üretimin devam ettiğini ancak usta sayısının çok azaldığını belirtti.
Meslek neden yok olma tehlikesiyle karşı karşıya?
Günümüzde Gaziantep’te kutnu kumaşını hakkıyla dokuyan usta sayısı beş kişiyi geçmiyor. Mekki, genç kuşaklarda bu zanaata ilginin azaldığını, tekstil mühendislerinin dahi temel tekniklere vakıf olmadığını ifade etti. Mesleğin eğitim sistemine entegre edilmesi gerektiğini savunan usta, devletin desteğiyle bu alanda okulların ve müzelerin kurulabileceğini dile getirdi.
Kutnu kumaşı ne kadar, fiyatları nasıl belirleniyor?
Kutnu kumaşı türüne ve kullanılan materyallere göre farklı fiyat aralıklarında satılıyor. Güncel fiyatlara göre, saten örgüler 700 TL, meydaniye grubu kumaşlar 450-500 TL bandında yer alırken; genel fiyat aralığı 250 TL ile 2.500 TL arasında değişiyor. Kumaşta ipek oranı arttıkça fiyat da yükseliyor. Özellikle 90 cm enindeki hamam kumaşları, özel kullanım alanları nedeniyle daha yüksek maliyetle satışa sunuluyor.
