B12 vitamini, suda çözünebilen ve vücudun üretemediği dışarıdan alınması gereken hayati görevlere sahip bir B grubu vitaminidir. Diğer bir adı kobalamin olan vitamin, besinlerin enerjiye dönüşmesinde, kırmızı kan hücrelerin sentezlenmesinde, genetik bilgiyi taşıyan DNA'nın sentezini desteklemesinde görev alır.
Fonksiyonel bir B vitamini olmasının yanında vücutta az da olsa depolanması dikkate değerdir. Bununla birlikte, ağırlıkla hayvansal gıdalarda bulunması vitaminin fazlalığını ve eksikliğini belirgin hale getirebilir.
Ayrıca, besinlerin ve takviye edici gıdaların yüksek dozda kullanımı yüksekliğini gündeme getirebilir. Böylece, B12 yüksekliği zararları ortaya çıkarak istenmeyen sağlık problemleri gözlemlenebilir. Bu süreçte, B12 yüksekliğinin zararlarını ortadan kaldırmak için alanında bir uzmana danışarak tedavi planı çıkarılması önerilir.
B12 Yüksekliği Zararları Nelerdir?
Kobalamin vitaminin bir kısmı kas, karaciğer ve farklı dokularda depolanabilir, ancak büyük bir kısmı günlük olarak böbreklerden dışarı atılır. Bu doğrultuda, en yüksek kobalamin ihtiyacı hamilelik ve emzirme döneminde yaşanır. Kan düzeyinde günlük alımlar gereğinden fazla olursa 4 mg'a kadar vücutta depolanan kobalamin sonrasında fazlalığını açığa çıkarak farklı belirtilerle kendini gösterebilir.
Vitamin B12 yüksekliği zararları kanda kobalaminin referans aralıklarının üzerinde çıkmasıyla açıklanır. Kan düzeyinde kobalamin seviyesi 232-1245 pg/mL olarak belirtilirken genellikle biyokimyasal referans aralığı 171.22 - 918.81 pmol/L olarak alınır.
Tekrarlı ölçümlerle kanda B12 seviyeleri 1245 pg/mL’den fazla çıkarsa B12 yüksekliği zararları yaşanmaya başlayabilir. Tüm bu bilgiler ışığında, gıda takviyesi ya da diyette alınan besinlerden dolayı B12 yüksekliği zararları oluşuyorsa kesildiğinde kısa sürede dengeye girebilir.
Ancak, devamlı olarak kobalamin değeri yüksek geliyorsa başka hastalıkların da habercisi olabilir. Tam tetkikle doktor kontrolünden gözden geçirilerek erken teşhiste avantaj sağlanabilir.
Genel olarak, B12 vitamini yüksekliği zararları aşağıdaki gibi listelenebilir:
-Cilt döküntüleri en belirgin hasarları arasındadır. Bu doğrultuda ciltte kızarma, rosacea, vücutta tamamen bir lekelenme, kaşıntı ve cilt kabarmaları sıkça gözlemlenebilir. Cilt üzerinde belirtilerin çok hızlı görülmesi B12 vitamini yüksekliği zararlarını ön plana çıkarır.
-Gastroenterolojik problemlere bağlı olarak mide ve bağırsaklarda semptomlar gözlemlenebilir. Karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, hazımsızlık, şişkinlik, ishal gibi belirtiler göze çarpar. Eğer, yüksek şiddette belirtiler söz konusu olursa mide krampları ve ciddi ishal semptomları gözlemlenebilir.
-Uzun süre kobalaminin yüksek dozda kullanımı bireylerin kas ve sinir sistemini olumsuz etkileyebilir. Bu durumda, bireylerde karıncalanma, hissizlik ve aşırı uyuşukluk hissi gözlemlenebilir. Çoğunluk bireylerde görülen bu belirtilerin vücudun sağ tarafında yoğunlaşarak sürekli bir hale gelebilir.
-Beyin iletiminde stres seviyesini yükselterek panik atak, anksiyete ve depresyon gibi psikolojik hastalıkları tetikleyebilir. Ruh halinde gerginlik oluşturması B12 yüksekliğinin zararlarından sadece biridir.
-İnsomnia rahatsızlığı olarak bilinen uykusuzluk problemi kişide mevcutsa şiddetlenebilir. Kobalamin metabolizması doğrudan besinlerin parçalanarak enerjiye dönüşmesine destek olur. Bu sebeple, vücutta oluşan yüksek enerji normal uyku düzenini negatif etkileyerek uykusuzluk meydana getirebilir.
-Vücutta demir bağlama seviyesinin artmasında ya da hemoglobin seviyesinin yükselmesinde kobalamin vitamini aracı bir moleküldür. Eğer, vitaminin yüksekliği oluşursa vücutta pıhtılaşmayı arttıran trombosit miktarının da artmasına neden olabilir. Böylece, damarda pıhtı oluşumu artabilir, kişide ani kalp krizleri, inme, damar tıkanıklığı ve felç gibi hastalıklar tetiklenebilir. Ayrıca, kalp yetmezliği kobalamin yüksekliği zararlarının ciddi sonuçlarından biri olabilir.
-Kan yoğunluğunun artmasına neden olan kobalamin yüksekliği yüksek tansiyon, baş ağrısı ve baş dönmesi semptomları gözlemlenebilir.
-İştahın azalması, yorgunluk ve halsizlik hali, şişkinlik oluşması, akciğerde ödem oluşumu ciddi belirtiler arasında yer alır.
Vitamin B12 yüksekliği zararları neden olur?
Vitamin B12 yüksekliği zararları vücutta ortaya çıkmadan önce bazı hastalıklar, beslenme şekli ve metabolik değişimler süreci tetikleyebilir.
Bu süreci tetikleyen unsurlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
-B12 açısından zengin deniz ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri, kırmızı et, kümes hayvanları gibi hayvansal kaynaklı gıdaların günlük olarak gereğinden fazla tüketilmesiyle oluşabilir.
-Karaciğer hastalıklarında B12 yüksekliği zararları ortaya çıkabilir. Eğer, kişide akut karaciğer rahatsızlığı varsa karaciğerde hücrelerde depolanan kobalamin anormal bir şekilde yıkılarak kana yüksek oranda salınır. Diğer bir taraftan, kronik karaciğer rahatsızlıklarında günlük alınan kobalamin karaciğer hücrelerinde depolanamayarak kan düzeyinde değerleri yükselebilir. Bu bağlamda, karaciğer kanseri, siroz ve akut hepatit problemleri bu nedenlerden bazılarıdır.
-Akciğer, lösemi, polisitemi, meme, böbrek ve bağırsak kanserlerinde kanda kobalamin seviyesi yükselebilir.
-Bazı sistemik enfeksiyonel hastalıklar sürece zemin hazırlayabilir. Bu kapsamda, romatoid artrit, lupus, tifo, malarya gibi hastalıklar tetikleyici etmenler arasındadır.
-Kan hastalıkları varlığında kobalamin vücutta yükselebilir. Myelodisplastik sendrom ve kronik myeloid lösemi bunlardan önemli olanlarıdır. Ayrıca, hipereozinofilik sendromda alerji etkinin artması kanda kobalaminin artmasına -sebebiyet verebilir.
Çocuklarda B12 Yüksekliği Zararları Nelerdir?
Çocuk doktoruna başvurulduğunda gerekli tetkikler yapılarak hastalık öyküsü değerlendirilebilir. Kan, böbrek ve karaciğer hastalıkları üzerine tam bir tarama yapılarak ön teşhis koyulabilir. Günümüzde, B12 düzeyini düşürmenin kesin bir tedavisi olmadığı için vücut gelişimi açısından etkileri takip altına alınır.
Çocuklarda vitamin B12 yüksekliği zararları fazla kullanılan gıda takviyesi ve bazı gıdaların kısıtlanması ile düzeltilebilir. Yapılan çalışmalarda, çocuklarda B12 yüksekliği zararlarının öne çıkmadığını ve büyük bir negatif etkisi gözlemlenmediği tespit edilmiştir, kan değerleri düzenli kontrollerle takip edilmesi önemlidir.
Kadınlarda B12 Yüksekliği Zararları Nelerdir?
Yapılan bazı çalışmalarda kobalamin yüksekliği devam eden kişilerde kan değerleri sürekli yüksek kalıyorsa kanser riskinin 5 kat arttığına dair bulgular mevcuttur. Bunun yanında, hamilelik sırasında değerler yükselirse bebeklerde zeka geriliği ve otizm riskinin arttığına dair çalışmalar dikkat çekicidir.
Özellikle, hamilelik sırasında kanın pıhtılaşmasını tetiklemesi nabzın yükselmesini, yüksek tansiyonu ve ödem oluşumunu tetikleyebilir. Anne adayı için yaşam kalitesini düşüren bir durum yaratabilir.
Vitamin B12 Yüksekliği Zararları Nasıl Tedavi Edilir?
Kobalamin vitamini, enjektör vitamin iğneleriyle, multivitamin kompleksiyle ya da takviye edici ürünlerin kullanımıyla kan düzeyinde yükselebilir. Bu doğrultuda, kobalamin içeren bu ürünler ve uygulamalara ara verilebilir.
Ayrıca, kobalamin açısından zengin hayvansal gıdalardan et, balık ve tavuk gibi gıdaların sınırlaması yapılabilir. Tüm bu süreci takip altında yürüten doktorlar vitaminin kanda neden yükseldiği tespit etmeye çalışılır ve buna bağlı olarak tedavi gerçekleştirilir. Ek olarak, başka bir hastalık kaynaklı kanda kobalamin seviyesi yükseliyorsa öncelikle uygun bir tedavi şekli seçilmelidir.
Diğer bir yandan, B vitaminlerinin fazlası idrar yoluyla atılır, bu sebeple bol su tüketilerek vücuttan uzaklaştırılabilir. Bunun yanında, egzersiz ve fiziksel aktivite arttırılarak sıvı atılım oranını yükselterek böbrek fonksiyonlarını hızlandırabilir. Kafein gibi diüretik maddelerin sıklıkla tüketilmesi idrar hacmini arttırdığı için önerilir. Bitkisel seçeneklerden cüce palmiye, üzüm çekirdeği, moringa, demir dikeni gibi gıda takviyeleri de diüretik özellikleri ile sıklıkla tavsiye edilir.
B12 Yüksekliği Zararları Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
B12 YÜKSEKLİĞİ ZARARLARINI AZALTMAK İÇİN HANGİ BESİNLERE ARA VERİLMELİDİR?
Kobalamin içeriği yüksek hayvansal besinlerden uzak durulması ile sağlanabilir. Bu açıdan, deniz ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri, kırmızı ve beyaz ete ara verilmesi önerilir.
B12 YÜKSEKLİĞİ ZARARLARI BAZI HASTALIKLARA NEDEN OLUR MU?
Böbrek fonksiyonları öncelikle bozularak organ yetmezliği süreçlerini geliştirebilir. Bunun yanında, kanı yoğunlaştıran etki kalp-damar hastalıklarını tetikleyen ani ölümlere neden olabilir. Dolaşım sisteminde kan akışının yavaşlaması tüm vücudu olumsuz etkileyerek hücrelerin yenilenme sürecini yavaşlatılabilir.
B12 YÜKSEKLİĞİNİN ZARARLARINI DÜZELTMEK İÇİN HANGİ DEPARTMANA BAŞVURULMALIDIR?
Yetişkinler dahiliye yani iç hastalıkları uzmanına çocuklar ise çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanına başvurması gerekir.
