Amerika Birleşik Devletleri'nin ekonomik çöküşüne dair Armageddon senaryoları, sadece askeri ve siyasi krizlerle tartıştığımız küresel buhranın ekonomik boyutunu da gözler önüne seriyor. Kemal Derviş'in de bu senaryolara bir ölçüde ihtimal vermesi, bu konunun ciddiyetini daha da artırıyor. 2007 yılının Küresel Sistemik Kriz Yılı olacağını iddia edenler, ABD Doları'nın kredisini kaybetmesi ve belli ülkelerin dolar rezervlerini azaltma yoluna gitmesinin ABD ekonomisinde büyük bir çöküşe yol açabileceğini öne sürüyor. Bu senaryonun gerçekleşmesi halinde Amerikan imparatorluğunun sona erebileceğine dair güçlü inançlar var.
ABD''nin dış ticaret açığı 800 milyar dolara çıktı ve hızla büyüyor.
Devrim Sevimay'la yaptığı söyleşide felaket senaryosuna işaret eden Kemal Derviş, ABD ekonomisindeki açıkları finanse eden ülkelerin desteğini çekebileceğine ve bunun da dolarda ciddi düşüşlere yol açabileceğine değiniyor. Derviş, bu konudaki endişelerini dile getirirken, Asya ekonomilerinin ABD ekonomisini finanse etmeyi bırakması halinde nasıl bir Amerika ile karşılaşabileceğimizi ve bu durumun küresel düzeyde nasıl bir ekonomik kaosa yol açabileceğini daha detaylı anlatabilirdi.
Çin gibi Japonya''da dolar rezervini azaltıyor.
Son birkaç yıldır aynı konuyu tartışan uzmanlar, askeri ve siyasi açıdan karşı konulmaz kabul edilen ABD'nin ekonomik çöküşe doğru gittiğini ve bunun bir imparatorluğun sonunu getirebileceğini açıkça dile getiriyor. Dünyanın önde gelen ekonomi uzmanları, bu çöküşün siyasi sonuçlarına da dikkat çekiyor.
ABD dış ticaret açığı 2006''da 860 milyar dolara çıktı. Borcu 3 trilyon doları aştı.
2007 yılında aktarılan “Çin bir trilyon doları ne yapacak?” başlıklı yazıda, felaket senaryolarıyla ilgili önemli notlar bulunuyor. ABD'nin en büyük gücü, ekonomisine, askeri gücüne ve diplomasisine duyulan güvendir. Bu güven kaybedildiğinde çöküş başlamış demektir ve şu anda bu güven zayıflıyor. Son beş yılda yaşanan önemli değişiklikler, ABD'nin dış ticaret açığının 800 milyar dolara çıkması, borçlarının 3 trilyon doları geçmesi, enflasyonun artması ve büyüme hızının düşmesi gibi ekonomik göstergelerle kendini gösteriyor. Bu açıkları finanse eden ülkeler, özellikle Çin ve Asya ekonomileri, yeni arayışlara yöneliyor. Doların hızlı düşüşü, devasa dolar rezervlerinin ellerinde patlamasına yol açabilir.
Çin, dolar rezervini azaltmak için radikal adımlar atıyor. ABD'nin en büyük finansörü olan ve aylık ortalama 20 milyar dolar artışı olan Çin, 1 trilyon dolarlık dev bir birikimi yatırım fonuna dönüştürüyor ve dolara yatırımdan vazgeçiyor. Bu miktar ABD ekonomisine gitmeyecek. Pekin, zenginliğini ABD hazine bonosuna yatırmak yerine daha kalıcı yatırımlara yöneliyor. Washington'a borç para vermek yerine dünyanın her yerinde ABD'ye rakip olmayı seçiyor. Bu paranın ne kadarı Türkiye'ye gelir? Bu, Türk ekonomisinin süreci ne kadar izleyeceğine bağlı olacak.
Çin gibi Japonya da dolar rezervini azaltıyor. Avrupa Merkez Bankası bu işe 11 Eylül'den önce başlamıştı. Şimdi İran, bütün enerji ticaretinde doları devre dışı bırakırken Malezya da benzer bir yol izliyor. Princeton Üniversitesi'nden Paul Krugman, 2004 yılında; “ABD ekonomisinin 1990'lardaki Arjantin ekonomisine benzediğine, dolardaki değer kaybı ve bütçe açıklarıyla birleşince Bush yönetiminin ekonomik bir felaketle yüzleşeceğine” dikkat çekmişti. Şimdi verilere bakalım:
ABD dış ticaret açığı 2006'da 860 milyar dolara çıktı. Borcu 3 trilyon doları aştı. Büyüme hızı 2006'da %3.3 iken 2007'de %2.1'e düştü. 2008'de bu rakamın %0.5 olması bekleniyor.
Çin, Avrupa, Asya ekonomileri ve petrol ülkeleri ABD'nin açıklarını finanse etmekten çekiliyor. Dolardan euroya kaçıyor. Doların kredisi düşüyor. ABD ekonomisine duyulan güven sarsılıyor. Dünya ekonomisinin ağırlık merkezi doğuya kayıyor.
Çin %10.7, Hindistan %8.5, gelişmekte olan ülkeler %6, Asya ekonomileri %8 civarı büyümeye devam edecek.
Bir başka örnek olarak İran'ın 2.2 milyon varil petrolünün %10'unu Çin alıyor. Ancak bu ticaret dolar yerine euro üzerinden yapılıyor. İran petrolünün %60'ı euro ile satılıyor. Japonya da İran'dan aldığı günlük 550 bin varil petrolü yakında euro ile satın almaya başlayacak. İran-Çin arasında imzalanan 100 milyar dolarlık enerji anlaşması euro üzerinden işleyecek. Bu ve benzeri örnekler çoğaltılabilir.
Avrupa, Rusya, Çin, petrol ülkeleri ve Asya ekonomileri dolardan kaçıyor. ABD, askeri ve siyasi imparatorluk kurmaya çalışırken korkunç bir ekonomik çöküşe mahkum edilmek isteniyor gibi görünüyor. Ekonomik çöküşün ABD'yi çökerteceğine inananlar çok. Tabii bu durumun dünya ekonomisini de büyük bir kaosa sürükleyeceği düşünülüyor. Sanki şöyle bir senaryo var:
ABD askeri olarak yenilmez kabul ediliyor. Ancak ekonomik alanda yenilmesi mümkün. Dünyanın en büyük askeri gücüne sahipse, güçlü bir ekonomiye sahip olmak zorunda. Para olmazsa ordu da olmaz, ordu olmazsa küresel kontrol de olamaz. Dolar dünyayı yönetiyor, doları ise ABD yönetiyor. Dolar yenilirse ABD de yenilir. Dolar yoksa kontrol de yok. Bu nedenle dolar üzerinden, ekonomi üzerinden bir savaş verilecek. Amerikan imparatorluğu böylece dize getirilecek.
Doların çöküşü çok daha keskin hale gelecek. Buna bağlı olarak ABD'nin ekonomik gerilemesi hızlanacak. Bu durum küresel bölünme, kamplaşma ve restleşmeyi şiddetlendirecek.
Türkiye'de doların düşüşü de bu duruma bağlı. Ancak şu soru sorulmalı: Dünya dolardan kaçarken Türkiye'ye dolar yağması bir tesadüf mü? Bu durumu iyi analiz etmek ve doğru stratejiler geliştirmek gerekiyor.
