Deloitte’un her yıl merakla beklenen Futbol Para Ligi raporu açıklandı. Sporun, özellikle de futbolun finansal yönlerinin sporlar kadar dinamik olduğu bir çağda raporun sunduğu kritik içgörüler, futbolu şekillendiren ekonomik eğilimleri inceliyor. Ayrıca rekor gelirleri, gelir akışlarındaki değişimleri ve önde gelen kulüplerin stratejik konumlarını vurgularken futbol finansmanının gelişen durumunu anlamak için önemli veriler sunan rapora göre ilk kez Para Ligi kulüplerinin toplam geliri 10 milyar euroyu aştı.
Pandemi öncesinin ve geçen yılın yüzde 14 üzerinde
Para Ligi’nin en büyük 20 kulübünün 2022/23 sezonunda elde ettiği toplam gelir, bir önceki yıla ve pandemi öncesine göre (sırasıyla 2021/22 ve 2018/19 sezonlarında 9,2 milyar euro) yüzde 14’lük bir artışla 10,5 milyar euro seviyesine ulaşarak rekor kırdı.
Özellikle stadyumların Avrupa genelinde tam kapasiteyle açılması sonucunda taraftarların da yüksek talebi ile 1,9 milyar euroluk rekor maç günü geliri elde edildi. En büyük 20 kulüpten 13’ü rekor maç günü geliri bildirirken, artış büyük ölçüde Bundesliga, Serie A, Ligue 1 ve La Liga’daki kulüplerden geldi. Özellikle İtalyan kulüpleri AC Milan, FC Internazionale Milano ve SSC Napoli, 2018/19 seviyelerine göre çift haneli artışlar bildirdi.
Ticari gelirler yüzde 16’lık artışla 4,4 milyar euro oldu
Kulüpler rekor maç günü gelirleri elde ederken ticari gelirleri de rekor kırdı. 2022/23 sezonunda bir önceki yıla göre yüzde 16 artan ticari gelirler toplamda 4,4 milyar euroya ulaşarak rekor kırdı. Ticari gelir, 2015/16 sezonundan bu yana ilk kez COVID-19’un etkilediği 2019/20 sezonu hariç Para Ligi kulüpleri için en büyük gelir kaynağı oldu. En büyük 20 kulüpten 17’si ticari gelirlerinde bir önceki yıla göre artış bildirirken, bu artışın ardında büyük ölçüde perakende satışlardaki iyileşme, maç günü dışındaki etkinliklerden elde edilen gelir ve pandemiden etkilenen sponsorluk gelirlerinin tekrar eski seviyelerine çıkması yatıyor.
Para Ligi kulüplerinin yayın gelirlerindeki artış ise yüzde 5’te kaldı. Premier Lig kulüplerinin ortalama yayın geliri, Premier Lig’in uluslararası yayın haklarının değerindeki yaklaşık yüzde 30’luk artışın da etkisiyle, 208 milyon eurodan 243 milyon euroya yükseldi.
Genel olarak, Para Ligi kulüpleri ortalama 500 milyon euronun üzerinde gelir elde ettiklerini belirtirken ticari gelirler ve yayın gelirleri sırasıyla 222 milyon euro (yüzde 42) ve 213 milyon euro (yüzde 40) ile benzer miktarlarda katkı sağladı. Maç günü gelirleri ise 93 milyon euro ile yüzde 18’lik bir orana sahip oldu.
Real Madrid rekor gelirle Para Ligi’nin ilk sırasına yükseldi
Real Madrid, Manchester City’yi geride bırakarak 2017/18 sezonundan bu yana ilk kez 2022/23 sezonunda en çok gelir elde eden futbol kulübü oldu. Real Madrid gelirlerini bir önceki yıla göre 118 milyon euro artırdı ve 831 milyon euro gelir elde ederek rekor kırdı. Real Madrid’in bu oranda büyümesinin ardındaki nedenler olarak güçlü perakende performansı ve COVID-19 kısıtlamalarının hafifletilmesinin ardından artan stadyum gelirleri öne çıkıyor.
Manchester City ise Premier Lig ve Şampiyonlar Ligi şampiyonluklarına rağmen ikinci sıraya geriledi. Yayın gelirlerini 50 milyon euro, ticari gelirlerini de 26 milyon euro artıran City, şimdiye kadarki en yüksek geliri olan 826 milyon euroya ulaştı.
Paris Saint-Germain 802 milyon euroluk geliriyle Para Ligi tarihinde ilk kez ilk üçe girerek üst üste ikinci yıl Barcelona’nın (800 milyon euro) önünde yer aldı. Barcelona ise 7’nci sıradan 4’üncü sıraya yükselerek en büyük yükseliş gösteren kulüplerden biri oldu. Bu büyümenin ardında artan stadyum gelirleri, rekor lisans gelirleri ve ticari satışlar ile sponsorluk gelirlerindeki artış bulunuyor. Kulüp, maç günü ve ticari gelirlerde sırasıyla yüzde 61 ve yüzde 45’lik bir artış sağladı.
Buna karşın Liverpool, bir önceki yıla göre sıralamada en büyük düşüşü yaşayarak 3’üncü sıradan 7’nci sıraya geriledi ve Atletico Madrid ile West Ham United gibi, bir önceki sezona kıyasla gelirlerinde düşüş bildiren üç Para Ligi kulübünden biri oldu. Bu durum ise Liverpool’un 2021/22 sezonunda üç final oynaması ve ligi 2’nci sırada bitirmesinin ardından hem Premier Lig’de hem de Avrupa’daki maçlarda aldığı sonuçlardan kaynaklandı.
Premier Lig takımlarının sayısında düşüş
2022/23 sezonunda Para Ligi’nin ilk 20’sinde 8 İngiliz, 4 İtalyan, 3 İspanyol ve Alman ve 2 Fransız takımı yer aldı. Premier Lig kulüplerinin sayısı son iki yılda en az 10 olurken bu sayı 8’e düştü. Bununla birlikte, İngiliz kulüpleri mali olarak güçlü kalmaya devam ediyor. 2022/23 sezonunda küme düşen Leeds United, Hollanda Futbol Ligi Eredivisie’de ikinci olmasına ve Şampiyonlar Ligi’nin grup aşamasına katılmasına rağmen ilk 30 kulübün dışında kalan AFC Ajax’ı bu yılki Para Ligi’nde geride bıraktı. Özellikle, 21 ile 30 arasında yer alan Premier Lig kulüplerinden hiçbiri 2022/23 sezonunda Avrupa müsabakalarında oynamadı.
Stadyumlar yıl boyunca kullanılacak şekilde yenileniyor
Bu durumun, Avrupa’da Premier Lig dışındaki kulüplerin UEFA müsabakalarına sürekli olarak katılmaları ve mali açıdan rekabet edebilmek için, geleneksel olmayan kaynaklardan gelir elde etme fırsatları geliştirmeleri gerektiğini vurgulayan Deloitte Türkiye Futbol Endüstrisi Lideri Burç Seven, spora ve stadyumlarda yapılan diğer canlı etkinliklere olan yüksek talebin ticari ve maç günü gelirleri için daha umut verici bir büyümeye işaret ettiğinin altını çiziyor. 2022/23 sezonunda, maç günleri dışındaki günler de dahil olmak üzere kulüplerin stadyumları daha etkin bir şekilde kullanmasıyla gelir artışı sağlandığını belirten Seven “Altyapı yatırımlarına daha fazla odaklanılmasıyla bu artışın gelecekte de devam etmesini bekliyoruz. Avrupa futbolunda, stadyumların her ihtiyaca cevap verecek şekilde geliştirildiğini görüyoruz. Real Madrid, Manchester City, FC Barcelona, Liverpool, AC Milan ve FC Internazionale Milano gibi Avrupa’daki kulüplerin hepsi stadyumlarını yeniliyor ve teknolojideki son gelişmelerle donatıyorlar. Bu tür yatırımlar, kulüplerin stadyumlarını yıl boyunca açık, çok amaçlı eğlence mekanları olarak görme vizyonunu da ortaya koyuyor. Yayın haklarının düşüşe geçtiği bir dönemde, stadyum gelirlerinin artırılması, artan kapasite ve canlı etkinlikler de dahil olmak üzere daha geniş bir eğlence içeriği kulüplerin mali büyümeyi sürdürmelerine yardımcı olabilir” dedi.